1. Báo cáo tài chính có phải dành riêng cho kế toán?

Trong môi trường kinh doanh hiện đại, báo cáo tài chính chính là ngôn ngữ của doanh nghiệp , và nhà quản lý, CEO hay Giám đốc bộ phận đều cần hiểu nó – không phải ở trình độ kế toán, mà ở cấp độ phân tích chiến lược.

Ví dụ: Nếu bạn là Giám đốc điều hành (CEO), bạn cần biết doanh thu tăng liệu có lợi nhuận tăng trưởng? Hay tăng trưởng từ việc tăng sản lượng, tăng giá bán, hay chỉ giảm giá để giành được phần?

2. Cấu trúc 3 báo cáo tài chính và cách “đọc chiến lược”

Một. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh

  • Cho biết doanh nghiệp kiếm lời hay lỗi trong kỳ.

  • Điểm cần quan tâm:

    • Doanh thu thuần

    • Giá vốn hàng bán (COGS) → Tỷ lợi lợi nhuận

    • Chi phí bán hàng & quản lý → Phân tích khả năng kiểm soát chi phí

    • Lợi nhuận trước và sau thuế

Ví dụ : Một doanh nghiệp có doanh thu 100 tỷ, nhưng giá vốn sử dụng 80 tỷ → biên lợi nhuận chỉ 20%. If chi phí bán hàng + quản lý = 19 tỷ, nhuyễn chỉ còn 1 tỷ lợi = 1% doanh thu – một con số quá thấp!

b. Kế toán cân bằng bảng

  • Cho biết tình hình tài chính tại một thời điểm .

  • Bao gồm: Tài sản = Nợ phải trả + vốn sở hữu

Hỏi gì ở đây?

  • Tài sản nào chiếm tỷ lệ lớn? Hàng tồn tại kho, tài khoản phải thu có vòng tốt không?

  • Có vay nợ quá nhiều không (tỷ lệ nợ/vốn > 2 là đáng lo)?

  • Tài sản cố định lớn → có “giám tiền” ở đầu tư?

c. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

  • Quan trọng nhất với nhà quản trị.

  • Gồm 3 dòng chính:

    • Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (dòng tiền thật sự tạo ra giá trị)

    • Dòng tiền đầu tư

    • Dòng tiền tài trợ

Ví dụ : Doanh nghiệp có lợi nhuận sau thuế 10 tỷ nhưng dòng tiền từ hoạt động kinh doanh âm 3 tỷ – lý do? Có thể là thu tiền chậm từ khách hàng hoặc chi phí ngâm 1 lúc.

3. Vận dụng: Nhà quản trị cần có gì từ báo cáo tài chính chính?

  • Phân tích biên lợi nhuận : Biên giới giảm có thể thực hiện giá vốn tăng – cần nhanh chóng chi phí sản xuất, mua hàng.

  • Vòng quay tồn tại kho chậm : Dòng tiền bị hủy → xem lại kế hoạch nhập hàng, bán hàng.

  • Tỷ lệ nợ cao : Có rủi ro lãi suất? Có thể giảm bớt thời hạn hoặc cấu hình lại vốn.

4. Tình huống thực tế

Công ty A có doanh thu tăng đều 20%/năm nhưng luôn thiếu tiền mặt. Khi phân tích sâu:

  • Họ cho khách hàng nợ đến 90 ngày nhưng trả nhà cung cấp trong 30 ngày → chênh lệch dòng tiền âm.

  • Hàng tồn tại kho trung bình 60 ngày, quay vòng chậm → tiền bị cạn kiệt trong kho.

  • Họ vẫn đầu tư thêm máy nhưng không cải thiện năng suất → chi phí tài sản tăng mà thu lợi nhuận không đổi.

Kết quả: Dù báo cáo lãi nhưng công ty gặp khó khăn dòng tiền phải vay ngắn hạn liên tục.

Kết luận

Không cần biết kế toán, nhưng CEO phải đọc – hiểu – đặt câu hỏi đúng với báo cáo tài chính . Đây là công cụ ra quyết định chiến lược: nên mở rộng hay cắt giảm, đầu tư hay phòng thủ, vay hay gọi vốn. Một khi CEO không nhìn thấy “cơ sở tài chính” của doanh nghiệp, rất dễ đưa ra quyết định cảm tính.