Trong bối cảnh kinh doanh không ngừng biến đổi bởi công nghệ, cạnh tranh toàn cầu và hành vi khách hàng ngày càng phức tạp, năng lực cốt lõi trở thành “tài sản vô hình” quan trọng nhất của mỗi doanh nghiệp. Không còn là chuyện của phòng nhân sự hay một vài bộ phận chức năng, việc xây dựng năng lực doanh nghiệp giờ đây là chiến lược sống còn cần được hoạch định bài bản và đồng bộ từ cấp lãnh đạo đến đội ngũ thực thi.
Năng lực doanh nghiệp là gì?
Năng lực doanh nghiệp (Organizational Capability) không chỉ là tập hợp các kỹ năng cá nhân hay nguồn lực sẵn có, mà là khả năng tập thể để triển khai chiến lược, tạo ra giá trị khác biệt và duy trì lợi thế cạnh tranh. Đó có thể là năng lực hoạch định chiến lược, năng lực vận hành hiệu quả, năng lực đổi mới, năng lực thích ứng, năng lực lãnh đạo hoặc năng lực giữ chân nhân tài.
Các doanh nghiệp thành công không phải nhờ họ có nhiều tài nguyên hơn, mà vì họ sở hữu một hệ thống năng lực phù hợp, đồng bộ và có khả năng nâng cấp liên tục theo mục tiêu phát triển.
Bốn trụ cột năng lực cần có trong doanh nghiệp hiện đại
Dựa trên kinh nghiệm tư vấn cho hàng trăm doanh nghiệp tại Việt Nam, mô hình xây dựng năng lực hiệu quả cần dựa trên bốn trụ cột chính sau:
1. Tư duy và năng lực lãnh đạo chiến lược
Lãnh đạo không chỉ dừng ở việc “ra quyết định”, mà cần có năng lực kiến tạo tầm nhìn, thiết kế chiến lược phát triển phù hợp với bối cảnh và dẫn dắt sự thay đổi. Các nhà lãnh đạo phải trả lời được:
Doanh nghiệp đang đi về đâu?
Năng lực nào là lợi thế chiến lược cần tập trung phát triển?
Làm thế nào để chuyển hóa chiến lược thành năng lực thực thi cụ thể trong toàn bộ tổ chức?
2. Cơ cấu tổ chức và hệ thống vận hành
Cấu trúc tổ chức là “bộ xương” của doanh nghiệp. Nếu thiếu đi sự rõ ràng về vai trò, trách nhiệm, và luồng thông tin – doanh nghiệp dễ rơi vào tình trạng “rối loạn chức năng” dù có nhiều người tài. Năng lực tổ chức mạnh là khi doanh nghiệp có:
Mô hình tổ chức tinh gọn, hiệu quả
Quy trình rõ ràng, luồng thông tin mạch lạc
Cơ chế phối hợp liên phòng ban linh hoạt
Công nghệ hỗ trợ đúng điểm chạm trong vận hành
3. Năng lực con người và văn hóa đội ngũ
Đằng sau mỗi chiến lược thành công đều là một đội ngũ xuất sắc. Nhưng con người không chỉ cần giỏi chuyên môn, mà còn phải hội tụ các năng lực mềm: khả năng cộng tác, đổi mới, thích nghi và học tập liên tục.
Việc xây dựng năng lực con người cần tập trung vào:
Xác định các năng lực cốt lõi theo vai trò và chiến lược doanh nghiệp
Đào tạo và phát triển dựa trên mô hình năng lực chuẩn hóa
Văn hóa làm việc tích cực, minh bạch và khuyến khích đóng góp
4. Hệ thống mục tiêu – đánh giá – khen thưởng tích hợp
Một hệ thống năng lực không thể vận hành hiệu quả nếu thiếu cơ chế đo lường và phản hồi. Việc tích hợp hệ thống quản trị mục tiêu (OKRs/KPIs), hệ thống đánh giá hiệu suất và chính sách khen thưởng là chìa khóa để thúc đẩy hành vi mong đợi, tăng động lực làm việc và giữ chân người tài.
Điểm then chốt là đảm bảo:
Mục tiêu rõ ràng, đo lường được, gắn liền với chiến lược
Cơ chế đánh giá công bằng, minh bạch
Phản hồi liên tục và gắn kết giữa cá nhân – đội nhóm – tổ chức
Hướng tiếp cận hệ thống trong xây dựng năng lực
Điều quan trọng nhất là năng lực doanh nghiệp không nên được xây theo cách rời rạc. Một doanh nghiệp mạnh là doanh nghiệp biết liên kết năng lực giữa con người, hệ thống, quy trình và chiến lược thành một thể thống nhất.
Thay vì chỉ chú trọng tuyển người giỏi hay tối ưu hóa chi phí, doanh nghiệp nên đầu tư vào việc xây dựng hệ sinh thái năng lực nội tại – thứ mà đối thủ không thể dễ dàng sao chép.
Quy trình xây dựng năng lực bài bản thường gồm 5 bước:
Đánh giá hiện trạng năng lực tổ chức (gồm cả cá nhân, hệ thống, quy trình)
Xác định năng lực cốt lõi theo mục tiêu chiến lược
Thiết kế mô hình năng lực và chuẩn hóa theo từng cấp
Xây dựng lộ trình phát triển năng lực toàn diện
Theo dõi, đo lường và cải tiến liên tục
Năng lực tổ chức – nền móng cho phát triển bền vững
Xây dựng năng lực tổ chức không phải là dự án ngắn hạn mà là hành trình liên tục, cần sự cam kết từ lãnh đạo và sự tham gia của toàn bộ đội ngũ. Một khi đã xác lập được hệ năng lực nội tại vững chắc, doanh nghiệp sẽ có khả năng thích ứng nhanh, vận hành hiệu quả và phát triển vượt trội dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào.
Trong thời đại mới, doanh nghiệp không thể cạnh tranh bằng quy mô, vốn hay sản phẩm đơn thuần – mà bằng chính hệ năng lực đặc trưng mà họ đã kiên định xây dựng qua năm tháng.
